پرولاکتین : مشکلی که اقا یان را هم درگیر میکند

پرولاکتین : مشکلی که اقا یان را هم درگیر میکند

یکی از بیماریها هورمونی افزایش میزان هورمون پرولاکتین است که همه آن را بعنوان یک هورمون تحریک کنند تولید شیر می شناسند که امروزه در مقالات تخصصی از آن زیاد نام می برند اما:

آیا می دانید پرولاکتین چیست؟
آیا می دانید بالا بودن این هورمون در زن و مرد یکی از شایع ترین مشکلات هورمونی جامعه است؟
آیا می دانید عوارض ازدیاد این هورمون چیست؟
آیا می دانید چه ارتباطی بین این هورمون با استرس(محیطی-روانی..)وجود دارد؟
آیا می دانید آقایان هم به بیماری افزایش این هورمون دچارند؟
ایا می دانید چه عوالی زدیاد این هورمون را سبب می گردد؟

چون حجم و اهمیت ان بالا است من در چند بخش سعی خواهم کرد به این سوالات پاسخ دهم.

پرولاکتین

پرولاکتین یا لوتئوتروپیک هورمون LTH هورمون پپتیدی تک زنجیره ای با 199 اسید امینه و وزن مولکولی 24000 دالتون میباشد که توسط آدنو هیپوفیز تولید میشود و از لحاظ ساختاری بسیار شبیه به هورمون رشد و هورمون لاکتوژن جفتی میباشد. این هورمون همراه با هورمون اکسی توسین نقش مهمی را در ترشح شیر در دوران شیردهی دارند. ترشح این هورمون توسط ترشح دوپامین مهار و توسط استروژن تحریک میشود. همچنین thyrotropin-releasing hormone TRH باعث تحریک ترشح این هورمون میشود.

نام های دیگر این هورمون لاکتوژن ، ماموتروپ یا لاکتوتروپ می با شد. نقش اصلی آن تولید و ترشح شیر در غدد شیر ساز پستانها است، ولی در سلول های کبد ، کلیه ، غدد تناسلی و برخی نواحی دیگر بدن نیز گیرنده های پرولاکتینی شناسایی شده اند. نقش آن در مردان شناخته شده نیست ولی میزان این هورمون در خون زنان بیشتر از مردان است. در دوره حاملگی مقدار هورمون در خون زنان بشدت افزایش می یابد و دو تا سه هفته پس از زایمان به حد طبیعی باز می گردد. به نظر می رسد پرولاکتین در بروز میل جنسی نیز نقش داشته باشد و به همین دلیل گاهی آن را هورمون عشق (Love hormon ) می نامند.

عوامل موثر در ترشح این هورمون

ترشح هورمون تحت تاثیر دو فاکتور آزاد کننده و مهار کننده هیپوتالاموسی کنترل می شود که تاثیر فاکتور مهار کننده بیشتر از فاکتور آزادکننده است.مقدار ترشح هورمون در شبانه روز حالت نوسانی دارد و در طول شب بیشتر از روز است.همچنین مکیدن شیر توسط نوزاد ، استرس ، هیپوگلیسمی ( کاهش قند خون ) ، فعالیت شدید بدنی و برخی از عوامل دیگر در زنان ترشح هورمون را افزایش می دهد. ترشح هورمون های استروژنی قبل از بلوغ و در دوران آبستنی و همچنین هورمون رشد و انسولین و بعضی از هورمون های غدد آدرنال در رشد پستان ها و افزایش غدد شیر ساز پستان دخالت دارند.

اثرات پرولاکتین: این هورمون دارای اثرات متعددی میباشد از جمله:

1- این هورمون در دوران بارداری ترشح شده و باعث افزایش شیر و بزرگ شده غدد شیری پستان میشود ولی در این دوران پروژسترون مانع از ترشح شیر به بیرون میشود ولی همزمان با تولد بچه به دلیل قطع ترشح پروژسترون ، پرولاکتین باعث ترشح شیر به بیرون میشود که میزان این هورمون همزمان با مکیدن شیر بیشتر میشود.بنابراین سطح این هورمون کاهش میابد ولی با مکیدن شیر توسط بچه مکانورسپتورهای اطراف نوک سینه مادر تحریک شده و سیگنالهایی توسط طناب نخاعی به فیبرهای عصبی موجود در هیپوتالاموس ارسال شده و در آنجا باعث تغییر فعالیت الکتریکی نورونهای تحریک کننده غدد مترشحه پرولاکتین و در نتیجه افزایش ترشح این هورمون میشود. گاهی در نوزادان متولد شده ( دختر یا پسر ) دیده شده که ترشح شیر از نوک سینه وجود دارد. این شیر تحت عنوان Witch,s Milk نامیده شده و به دلیل اثر پرولاکتین مادری بر نوزاد در دوران بارداری میباشد.

2- تحریک میل جنسی . معمولا افزایش بیش حد از این هورمون میتواند بیانگر ناتوانی جنسی و از دست دادن میل جنسی در فرد باشد.

3- تحریک تولید سلولهای پیشساز الیگودندروسیتها؛ که این سلولها به سلولهای الیگودندروسیت تبدیل شده و باعث تولید میلین در اطراف اکسون سلولهای عصبی در سیستم عصبی مرکزی میشود.

4- تولید سورفاکتانت در ریه جنین و ایجاد مقاومت و ایمنی زایی در برابر برخی از عوامل عفونی بدن مادر در دوران بارداری.

5- کاهش رشد مو در موشها.(در بررسی آزمایشگاهی)

مقادیر نرمال و خارج از محدوده نرمال پرولاکتین:

مقادیر نرمال پرولاکتین در زنان زیر 580mIU/L و در مردان زیر 450mIU/L میباشد. مقادیر بالاتر از این میزان تحت عنوان پرولاکتینمی میباشد که علل مختلف فیزیولوژیک و پاتولوژیک دارد. همچنین گاها افزایش کاذبی در میزان پرولاکتین در اثر حضور ماکروپرولاکتین به صورت بیولوژیک در سرم میباشد که باعث افزایش میزان پرولاکتین به صورت بی علامت میشود.

دلایل پاتولوژی افزایش پرولاکین

1- یکی از علل مهم افزایش پرولاکتین به ویژه در مقادیر بالای 10000mIU/L وجود تومورهایی در غدد مترشحه پرولاکتین و همچنین بیماری هایی مانند سندرم کوشینک میباشد.
2- افزایش TRH که در اوایل هیپوتیروئیدیسم اتفاق میافتد.

علائم هایپر پرولاکتینمی:

در زنان علائم افزایش پرولاکتین عبارتند از :
1- افزایش پرولاکتین باعث افزایش دوپامین شده و دوپامین باعث مهار ترشح GnRH و FSH و در نتیجه استروژن میشود. این اختلال را آمنوره می نامند.پرولاکتین در زنان میتواند سبب پرکاری غدد جنسی ناشی از کمبود گنادوتروپین ها شده و منجر به کمبود استروژن گردد. سطح گنادو تروپینها طبیعی است و استروئید های جنسی کاهش دارند. پرولاکتین ترشح پالسی گنادو تروپین ها را مهار میکند و افزایش ناگهانی LH در وسط سیکل متوقف میسازد که این امر منجر به عدم تخمک گذاری میگردد. بنا براین می توانند مشکلات عدم بارداری را سبب گردد

2- ترشح شیر به صورت غیر عادی و در غیاب بارداری و شیردهی از پستان که تحت عنوان گالاکتوره میباشد.

3- ناتوانی جنسی و انجام آمیزش جنسی همراه با درد بسیار زیاد که به دلیل خشک بودن واژن میباشد.

4- پوکی استخوان به دلیل کاهش ترشح استروژن. [B]در مردان معمولا چون اندکس های بارزی مانند قاعدگی وجود ندارد بیماری دیرتر تشخیص داده میشود و معمولا این افراد به دلیل مشکلات بینایی و سردرد به پزشک مراجعه میکنند [/B همچنین در مردان بزرگ شدن سینه ها( ژینکوماستی) از علائم دیده شده میباشد.همچنین در مردان مبتلا پرولاکتین بالا سطح تستوسترون معمولا کاهش یافته است.

تشخیص پرولاکتین

در آزمایش خون اگر سطوح پایه پرولاکتین.. بالای 200 ng/dl باشد .معمولا بر وجود پرولاکتین بالا دلالت میکند.. برای اثبات تشخیص باید..MRI انجام داد.(تا اندازه غده هیپوفیز مقایسه شود)

درمان پرولاکتین

درمان داروئی توسط آگونیست دو پامین.. برومو کریپتین یا کابر گولین …در اغلب بیماران عملکرد غدد جنسی و باروری را باز میگرداند. آگونیست های دوپامین در تعدا قابل توجهی از بیماران مبتلا به ماکرو آدنوم باعث کوچک شدن تومور می شود. در بیمارانی که دچار اختلالات میدان دید یا علائم عصبی شده اند.. و در بیمارانی که نمیتوانند داروی طبی را تحمل کنند جراحی ترانس اسفنوئئیدال لازم میشود.

در ادامه درباره نحوه جراحی و همچنین اختلال کاهش این هورمون مطالبی را خواهم اورد.