صور فلكي(دو پیکر – جوزا)

این صورت فلکی مربوط به دو برادر دو قلو به نامهای ” کاستور Castor ” و ” پولوکس Pollux ” است که فرزندان ” لدا ” و ” زئوس ” و برادران “هلن ” تروا هستند . در میان این دو پولوکس فنا ناپذیر بوده ولی کاستور همچون دیگران زندگیش به مرگ منتهی می شد . سالها گذشت ، تا روزی کاستور در جنگ کشته شد و پولوکس تصمیم گرفت تا جاودانگیش را با برادرش تقسیم کند و سرانجام دو برادر در آسمانها جای گرفتند . در شرایط مساعد می توان 45 ستاره از آن را با چشم غیر مسلح دید. در اواخر پائیز و فصل زمستان و اوایل بهار به خوبی می توان این صورت فلکی را در کنارصورت فلکی بارز و زیبای جبار Orien دید.

اجرام مهم قابل مشاهده :

M35 :یا NGC 2168 یک خوشه ی باز با قدر 5 که در فاصله ی 2800 سال نوری از ما قرار گرفته است. این جرم در نزدیکی لبه ی غربی جوزا و در شمال غربی اتای جوزا قرار دارد.

NGC 2392 : سحابی سیاره نما با اسم C39 را اولین بار ویلیام هرشل در سال (1787م) گزارش کرد. روشنایی این جرم حدود 9 بوده و فاصله آن از خورشید پنج هزار سال نوری است . این سحابی از بقایای ستاره ای شبیه خورشید است که در طول ده هزار سال لایه ی خارجی خود را به تدریج از دست داده و در حال تبدیل شدن به یک کوتوله سفید است. دوربین های مستقر در زمین آن را به شکل صورتی که کلاهی از پر دور آن قرار گرفته است ، نشان می دهند و از این رو (( اسکیمو )) نیز نام گذارده شده است.

NGC 2129 : خوشه ی باز از قدر 12 در نزدیکی M35

ستارگان :

صورت فلکی دو پیکر در شمالی ترین ناحیه منطقة البروج جای دارد و یکی از بزرگ ترین و آشکار ترین آنهاست. نوار راه شیری این صورت فلکی را قطع می کند ، از این رو ناحیه مزبور بسیار پرستاره است . پیکر یکم (ستاره ی کاستور) سفید رنگ و پیکر دوم (ستاره ی پولوکس) نارنجی رنگ است، تفاوت رنگ آنها با چشم تنها نیز قابل تشخیص است .
ستاره ی کاستور خود از 6 ستاره تشکیل شده است .

بدین گونه که دو ستاره ی اصلی آن با روشنایی 9ر1 و 9ر2 با تلسکوپ معمولی قابل تشخیص است. کاستور یک ستاره ی دوتا یی است که هر 420 سال یک بار یکدیگر را دور می زنند و فاصله ی آنها از هم حدود 8ر12 میلیارد کیلومتر و جدایی ظاهریشان 5ر2 ثانیه ی قوس است .

هر یک از این دو ستاره نیز خود یک ستاره ی دوتاییند بدان گونه که کاستور A از دو ستاره که هرکدام دو برابر خورشیدند ، تشکیل یافته است که فاصله ی آنها از هم 4ر6 میلیون
کیلومتر بوده و هر 2ر9 روز همدیگر را دور می زنند. کاستور B از دوستاره به فاصله ی پنج میلیون کیلومتر که هر 9ر2 روز یکبار همدیگر را دور می زنند تشکیل شده است. کاستور c نیز یک ستاره ی دوتایی است که در فاصله ی 160 هزار میلیون سال نوری از دم جزء اصلی قرار دارد و زمان گردش انتقالی آن به دور کاستور AوB حدود ده هزار سال است.

ستاره ی ” زتا ” Mekbuda ، متغیری از نوع قیفاووسی است . متغیر های قیفاووسی متغیر های کوتاه مدتند که از ویژگی شان برای اندازه گیری فاصله اسنفاده می شود.

ستاره ی بتای این صورت فلکی یا پولوکس بر خلاف تصور از نام لاتین آن ، پر نور ترین ستاره ی این صورت فلکی است که طیف آن از نوع K0 III با قدر 1ر1 و فاصله ی 36 سال نوری است .

ستاره ی ” اتا ” یا Propus و ستاره ی ” مو ” یا Tejat ، از دسته ی متغیر های نیمه منظم هستند. زمان تناوب اتا حدود 230روز است و بهگونه ای پیش بینی نا پذیر کم و زیاد می شود .

تهیه و تنظیم : محمد طه قوچکانلو

منابع مفید :

1. صورتهای فلکی (ویل تریون)
2. دهر (دکتر حسین سالاری)